A longitudinal study about the treatment of homeopathy in the Spanish digital daily (2012-2016)
DOI:
https://doi.org/10.3145/epi.2019.mar.16Keywords:
Health information, Health communication, Digital press, Newspapers, Specialized journalism, Pseudoscience, Homeopathy, Agenda setting, Content analysis.Abstract
The aim of this study is to evaluate how the Spanish digital press deals with information related to homeopathy. To carry out the research, a content analysis of the stories published on homeopathy was developed between January 1st, 2012 and December 31st, 2016 in the three most read digital Spanish newspapers: elmundo.es, elpais.com and abc.es. The search retrieved 115 articles. The results reveal that the piece of news is the most used informative genre, prevailing the focus of controversy and conflict as the main framework. The informative value of the impact is placed before the analysis of the phenomenon and its health risks.Â
Downloads
References
Albert-Rodrigo, María (2014). "La proliferación de las medicinas alternativas y complementarias. El ejemplo de la ciudad de Valencia". Revista de antropología experimental, n. 14, pp. 171-188. https://revistaselectronicas.ujaen.es/index.php/rae/article/view/1790
Alonso-Marcos, Felipe; Cortiñas-Rovira, Sergi (2014a). "La pseudociencia y el poder de los medios de comunicación. La problemática ausencia de bases teóricas para afrontar el fenómeno". Historia y comunicación social, v. 9, pp. 93-103. http://revistas.ucm.es/index.php/HICS/article/view/45111
Alonso-Marcos, Felipe; Cortiñas-Rovira, Sergi (2014b). "La pseudociencia como (des)información tóxica. Una taxonomía para comprender el fenómeno y sus manifestaciones". Ámbitos. Revista internacional de comunicación, 1r trimestre, n. 24. https://institucionales.us.es/ambitos/?p=910
Alsius, Salvador (1998). íˆtica i periodisme. Barcelona: Pí²rtic. ISBN: 978 84 73064835
Alsius, Salvador (1999). Codis ètics del periodisme televisiu. Barcelona: Pí²rtic. ISBN: 978 84 73065702
Alsius, Salvador (2011). "Cap a una gran base de dades per a l´estudi de l´ètica periodística". Periodística, n. 13, pp. 27-57. https://www.raco.cat/index.php/Periodistica/article/view/264417
Andréu-Abela, Jaime (2002). Las técnicas de análisis de contenido: una revisión actualizada. Centro de Estudios Andaluces. http://mastor.cl/blog/wp-content/uploads/2018/02/Andreu.-analisis-de-contenido.-34-pags-pdf.pdf
Arendt, Florian (2016). "Journalists´ attitudes towards homeopathy: Survey data from Germany". Focus on alternative and complementary therapies, v. 21, n. 1, pp. 17-21. https://doi.org/10.1111/fct.12244
Armentia, Javier (2002). "Ciencia vs pseudociencias". Mediatika. Cuadernos de medios de comunicación, v. 8, pp. 559-571. http://ojs.eusko-ikaskuntza.eus/index.php/mediatika/article/view/127/0
Ashwell, Douglas-James (2016). "The challenges of science journalism: The perspectives of scientists, science communication advisors and journalists from New Zealand". Public understanding of science, v. 25, n. 3, pp. 379-392. https://doi.org/10.1177/0963662514556144
Aznar-Gómez, Hugo (2004). "Nuevos códigos de ética y nuevas formas de entender el periodismo". Revista latina de comunicación social, n. 58. http://www.revistalatinacs.org/20042158aznar.htm
Benkemoun, Pierre; Cornillot, Pierre; Deltombre-Kopp, Micheline; Lí¼tzler, Louis-Joseph; Poitevin, Bernard; Sarembaud, Alain; Solon, Michel (2002). Tratado de homeopatía. Barcelona: Editorial Paidotribo. ISBN: 978 84 80194402
Berelson, Bernard (1952). Content analysis in comunication research. New York: Free Press, Glencoe. ISBN: 978 0 028412108
Blanco-Castilla, Elena; Paniagua-Rojano, Francisco-Javier (2007). "Periodismo, salud y calidad de vida. Contenidos y fuentes". Fisec- Estrategias, año III, n. 8, mesa II, pp. 3-24. https://www.researchgate.net/publication/240631218_PERIODISMO_SALUD_Y_CALIDAD_DE_VIDA_CONTENIDOS_Y_FUENTES
Bracanović, Tomislav (2012). "From integrative bioethics to pseudosciencie". Developing world bioethics, v. 12, n. 3, pp. 148-156. https://doi.org/10.1111/j.1471-8847.2012.00330.x
Calvo-Hernando, Manuel (2005). Periodismo científico y divulgación de la ciencia. Madrid: Acta y Cedro.
Cano-Orón, Lorena; Mendoza-Poudereux, Isabel; Moreno-Castro, Carolina (2018). "Perfil sociodemográfico del usuario de la homeopatía en España". Atención primaria, pp. 1-7. https://doi.org/10.1016/j.aprim.2018.07.006
CIS (2018). Barómetro de febrero. Estudio 3205. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas. http://www.cis.es/cis/export/sites/default/-Archivos/Marginales/3200_3219/3205/es3205mar.pdf
Cornejo-Valle, Mónica; Blázquez-Rodríguez, Maribel (2013). "La convergencia de salud y espiritualidad en la sociedad postsecular. Las terapias alternativas y la constitución del ambiente holístico". Revista de antropología experimental, v. 13, pp. 11-30. http://revista.ujaen.es/huesped/rae/articulos2013/02cornejo13.pdf
Cortiñas-Rovira, Sergi; Alonso-Marcos, Felipe; Pont-Sorribes, Carles; Escribà-Sales, Eudald (2015). "Science journalists´ perceptions and attitudes to pseudoscience in Spain". Public understanding of science, v. 24, n. 4, pp. 450-465. https://doi.org/10.1177/0963662514558991
Cortiñas-Rovira, Sergi; Moya-Arrabal, Miguel-Ángel (2018). "La falsa-ciència (pseudociència) als mitjans de comunicació: estudi de les estratègies discursives d´inserció social a la premsa espanyola (2011-2016)". Communication papers. Media literacy & gender studies, v. 7, n. 13, pp. 129-144. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=6442317
Díaz-Sáez, Gualberto; Moreno-Sánchez, Gemma; Balmy, Sylvaine (2012): "Estudio sobre conocimiento y uso de la homeopatía en España". Revista médica de homeopatía, v. 5, n. 3, pp. 113-119. https://doi.org/10.1016/S1888-8526(12)70157-1
Dodds, Rachel E.; Tseelí¶n, Efrat; Weitkamp, Emma L. C. (2008). "Making sense of scientific claims in advertising. A study of scientifically aware consumers". Public understanding of science, v. 17, n. 2, pp. 211-230. https://doi.org/10.1177/0963662506065559
Ericson, Richard-Victor; Baranek, Patricia M.; Chan, Janet-Bick-Lai (2011). "Negotiating control. A study of news sources". Toronto: University of Toronto Press. ISBN: 978 0 802066916
Ernst, Edzard (2008). Healing. Hype or harm? A critical analysis of complementary or alternative medicine. Exeter: Societas, Imprint Academic. ISBN: 978 1 845401184
Ernst, Edzard (2009). "Winnowing the chaff of charlatanism from the wheat of science". Evidence-based complementary and alternative medicine, v.7, n. 4, pp. 425-426. https://doi.org/10.1093/ecam/nen089
Escribà-Sales, Eudald (2014). "La convivència del rigor i la llibertat d´expressió a "˜La contra´ de La vanguardia. Estudi de cas de les entrevistes amb contingut pseudocientífic". Comunicació. Revista de recerca i d´anàlisi, v. 31, n. 2, pp. 71-91. https://www.raco.cat/index.php/Comunicacio/article/view/286446
Escribà-Sales, Eudald; Cortiñas-Rovira, Sergi; Alonso-Marcos, Felipe (2015). "La pseudociencia en los medios de comunicación: estudio de caso del tratamiento de la homeopatía en la prensa española y británica durante el período 2009-2014". Panace@, v. 16, n. 42, pp. 177-183. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=5350796
Fecyt (2017). VIII Encuesta de percepción social de la ciencia y la tecnología. Informe de resultados 2016. Madrid: Fundación Española para la Ciencia y Tecnología. https://www.fecyt.es/sites/default/files/news/attachments/2017/04/epscyt2016_informe_final_web_fecyt.pdf
Friedman, Daniela B.; Tanner, Andrea; Rose, India D. (2014). "Health journalists´ perceptions of their communities and implications for the delivery of health information in the news". Journal of community health, v. 39, n. 2, pp. 378-385. https://doi.org/10.1007/s10900-013-9774-x
Gámez, Luis-Alfonso (2002). "Los periodistas y las falsas ciencias". Mediatika: cuadernos de medios de comunicación, v. 8, pp. 27-37. https://core.ac.uk/download/pdf/11497785.pdf
Holsti, Ole R. (1969). Content analysis for the social sciences and humanities. Massachusetts: Addison-Wesley. ISBN: 978 0 394349268
Krippendorf, Klaus (1990). Metodología de análisis de contenido. Teoría y práctica. Barcelona: Paidós. ISBN: 978 84 75096278
Kurtz, Paul (1978). "Is parapsychology a science?". The skeptical inquirer, v. 3, n. 2, pp. 14-23.
Lasswell, Harold D. (1948). The structure and function of communication in society. Chicago: Chicago University Press.
Lavorgna, Anita; Di-Ronco, Anna (2018). "Media representations of complementary and alternative medicine in the Italian press: A criminological perspective". European journal of criminology, v. 15, n. 4, pp. 421-441. https://doi.org/10.1177/1477370817748589
Leaf, Justin B.; Kassardjian, Aline; Oppenheim-Leaf, Misty L.; Cihon, Joseph H.; Taubman, Mitchell; Leaf, Ronald; McEachin, John (2016). "Social thinking®: Science, pseudoscience, or antiscience?". Behavior analysis in practice, v. 9, n. 2, pp. 152-157. https://doi.org/10.1007/s40617-016-0108-1
López-Cantos, Francisco (2017a). "Comunicación pública de la pseudociencia: homeópatas y orgonitas 2.0". Razón y palabra, v. 21, n. 1_96, pp. 355-372. http://revistarazonypalabra.org/index.php/ryp/article/view/836
López-Cantos, Francisco (2017b). "El discurso de la felicidad de las terapias alternativas en Facebook". Razón y palabra, v. 21, n. 3_98, pp. 381-393. http://www.revistarazonypalabra.org/index.php/ryp/article/view/953
López-Cantos, Francisco; Millán-Yeste, J. (2018). "La difusión de discursos pseudocientíficos en la radio pública española. El programa Complementarios de RNE-Radio 5". Revista latina de comunicación social, n. 73, pp. 317-330. https://doi.org/10.4185/RLCS-2018-1257
Martí-Sánchez, Myriam; Roger-Monzó, Vanessa (2018). "La percepción social de la homeopatía en la prensa digital española: un análisis semántico". Panace@, v. 18, n. 47, pp. 115-123. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=6629817
Mathie, Robert T.; Ramparsad, Nitish; Legg, Lynn A.; Clausen, Jí¼rgen; Moss, Sian; Davidson, Jonathan R. T.; Messou, Claudina-Martina; McConnachie, Alex (2017). "Randomised, double-blind, placebo-controlled trials of non-individualised homeopathic treatment: Systematic review and meta-analysis". Systematic reviews, v. 6, n. 1, pp. 63. https://doi.org/10.1186/s13643-017-0445-3
McCombs, Maxwell; Evatt, Dixie (1995). "Los temas y los aspectos: explorando una nueva dimensión de la agenda setting". Comunicación y sociedad, v. 8, n. 1, pp. 7-32. https://www.unav.es/fcom/communication-society/es/articulo.php?art_id=169
Mendoza-Poudereux, Isabel; Cano-Orón, Lorena (2017). "El boom informativo de la homeopatía. Estudio longitudinal 2015-2016". En: Actas del 3er Congreso internacional de comunicación en salud. Asociación Española de Comunicación Sanitaria (AECS). Universidad Carlos III de Madrid, 19-20 de octubre. https://e-archivo.uc3m.es/handle/10016/25575
Meraz, Sharon (2009). "Is there an elite hold? Traditional media to social media agenda setting influence in blog networks". Journal of computer-mediated communication, v. 14, n. 3, pp. 682-707. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2009.01458.x
Meraz, Sharon (2011). "The fight for "˜how to think´: Traditional media, social networks, and issue interpretation". Journalism, v. 12, n. 1, pp. 107-127. https://doi.org/10.1177/1464884910385193
Ministerio de Sanidad (2011). Análisis de la situación de las terapias naturales. Ministerio de Sanidad, Política Social e Igualdad. http://www.mspsi.gob.es/novedades/docs/analisisSituacionTNatu.pdf
Moreno-Castro, Carolina; Lopera-Pareja, Emilia H. (2016). "Comparative study of the frequency of use of natural therapies among the Spanish population and their public image on digital media". En: Proceedings of the 14th Intl conf on public communication of science and technology (PCST). Estambul, Turquía, 26-28 de abril. https://pcst.co/archive/paper/2623
Mulet-Salort, José-Miguel (2015). Medicinas sin engaños. Todo lo que necesitas saber sobre los peligros de la medicina alternativa. Barcelona: Ediciones Destino. ISBN: 978 84 23349043
Peñafiel-Saiz, Carmen; Camacho-Markina, Idoia; Aiestaran-Yarza, Alazne; Ronco-López, Milagros; Echegaray-Eizaguirre, Lázaro (2014). "La divulgación de la información de salud: un reto de confianza entre sectores implicados". Revista latina de comunicación social, n. 69, pp. 135-151. http://www.revistalatinacs.org/069/paper/1005_UPV/08c.html
Pérez, Carlos-Elías (2013). "Contraconocimiento y pandemias de credulidad en la sociedad red: el papel del periodismo en la búsqueda de la verdad en los entornos digitales". Estudios sobre el mensaje periodístico, n. 19, pp. 667-681. http://revistas.ucm.es/index.php/ESMP/article/view/43465
Posadzki, Paul; Alotaibi, Abdulellah; Ernst, Edzard (2012). "Adverse effects of homeopathy: a systematic review of published case reports and case series". International journal of clinical practice, v. 66, n. 12, pp. 1178-1188. https://doi.org/10.1111/ijcp.12026
Rutten, A. Lex B.; Stolper, Christiaan F. Erik (2009). "Reply to Wilson". Homeopathy, v. 98, n. 2, p. 129. https://doi.org/10.1016/j.homp.2009.01.002
Schwitzer, Gary (2008). "How do US journalists cover treatments, tests, products, and procedures? An evaluation of 500 stories". PLoS med, v. 5, n. 5, pp. 700-704. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.0050095
Stocking, S. Holly; Holstein, Lisa W. (2009). "Manufacturing doubt: journalists´ roles and the construction of ignorance in a scientific controversy". Public understanding of science, v. 18, n. 1, pp. 23-42. https://doi.org/10.1177/0963662507079373
Van-Eperen, Laura; Marincola, Franceso M.; Strohm, Jennifer (2010). "Bridging the divide between science and journlism". Journal of translational medicine, v. 8, n. 25, pp. 1-3. https://doi.org/10.1186/1479-5876-8-25
Wolf, Mauro (1987). La investigación de la comunicación de masas. Críticas y perspectivas. Barcelona, Paidós. ISBN: 84 7509 437 6 https://catedracoi2.files.wordpress.com/2014/05/wolf-mauro-investigacion-de-la-comunicacion-de-masas.pdf
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Dissemination conditions of the articles once they are published
Authors can freely disseminate their articles on websites, social networks and repositories
However, the following conditions must be respected:
- Only the editorial version should be made public. Please do not publish preprints, postprints or proofs.
- Along with this copy, a specific mention of the publication in which the text has appeared must be included, also adding a clickable link to the URL: http://www.profesionaldelainformacion.com
- Only the final editorial version should be made public. Please do not publish preprints, postprints or proofs.
- Along with that copy, a specific mention of the publication in which the text has appeared must be included, also adding a clickable link to the URL: http://revista.profesionaldelainformacion.com
Profesional de la información journal offers the articles in open access with a Creative Commons BY license.